Fifth Generation

58. Carl Clemens Elias (Elias) ENGELBRONNER¹ was born on 2 Jun 1736 in Kleef, Nordrhein Westfalen, DE. He was christened on 6 Jun 1736 in Kleef, Nordrhein Westfalen, DE. Getuige Carl von Strunckede zu Dornenburg. In 1745 ingeschreven in Kleef, Reformierte Gymnasium. Leeftijd 9 jaar, zijn vader was Scriba publicus⁷ He died on 16 Jun 1802 in Amsterdam, NH, NL. He was buried on 16 Jun 1802 in Amsterdam, Westerkerk. Na het gymnasium in Kleef ging Carel op 20-jarige leeftijd naar Amsterdam waar hij een studie voor apotheker volgde die hij voltooide in 1759. Carel was toen al een goed classicus en een enthousiast verzamelaar van mineralen. Aansluitend ondernam hij een studiereis naar Duitsland van een half jaar met als doel het bezichtigen van mineraalkabinetten, het leggen van contacten met geleerden en het uitbreiden van zijn verzameling. Hij bezocht eerst familie in Nijmegen, Kleef, Emmerik en Wesel. Na Wesel liep hij op tegen de Franse armee die Münster ging belegeren maar zijn Amsterdamse pas werd gerespecteerd. Vervolgens reisde hij via Düsseldorf, Keulen en Frankfurt naar zijn broer Johann in Kassel. Via Göttingen en Bremen arriveerde Carel in Hamburg. Ondanks de vriendelijke ontvangst had hij vier bezwaren tegen de Hamburgers: de wandluizen, het slechte plaveisel, de grofheid van kruiers en voerlieden en “een onverdraagelijke Burger-Hoogmoed, die ik aan sommige waarnam in 't defenderen omtrent den evenaar des Handels van Amsterdam en Hamburg”. Carel had dus al behoorlijk Hollands geleerd en voelde zich Amsterdammer. Via Berlijn, waar hij in Sans Souci de vroegere tuinman van de Tulpenburg aan de Amstel opzocht, Maagdenburg en Leipzig ging de reis verder naar Dresden. Carel vond het Dresdense kabinet van mineralen verreweg het beste van alle. Op de tocht naar Praag verzocht de postiljon hem op een steile weg te voet te gaan en werd hij overvallen door Kalmukse soldaten. Hij probeerde met hen te praten in het Italiaans, Hoogduits, Frans, Latijn, Engels en Grieks zonder dat zij hem verstonden en zij beroofden hem van zijn geld en rok. Even later ontmoette hij Pruisische huzaren en die gingen achter de Kalmukken aan. Met succes wat Carel drie koperen afgodsbeeldjes, een kalmukkenmes en een paard opleverde. Na zijn bezoek aan Praag ging hij te paard naar Karlsbad en Freiberg, het eldorado voor de mineralen verzamelaar. Gedurende negen dagen verrijkte Carel zijn kennis van de mineralogie en zijn verzameling. Vervolgens reed hij te paard naar Bayreuth waar zijn dagboek ophoudt. Over deze reis, die tijdens de zevenjarige oorlog plaatsvond en die grotendeels met openbaar vervoer werd afgelegd, schreef Carel een interessant in het Nederlands geschreven reisverslag.
Na zijn terugkomst werd Carel op 22 Aug 1760 ingeschreven als poorter van Amsterdam en in datzelfde jaar volgde zijn toelating als apotheker. Hij vestigde hij zich eerst aan de Haarlemmerdijk en later aan de Keizersgracht. In de jaren zeventig begon hij te handelen in medicamenten, kruiden en specerijen en later ging hij dagelijks naar de Beurs. Hij bleef daarnaast een enthousiast verzamelaar van exotica en rariteiten en bezat een befaamd schelpen- en mineralenkabinet. De Duitser Heinrich Sander (1754-1782) schreef hierover in zijn in 1783 postuum verschenen reisbeschrijving dat Engelbronner catalogi van mineralen samenstelde en veel contact onderhield met Linnaeus. De verzameling is na Carel's dood op 4 Dec 1804 verkocht te Amsterdam; veilingcatalogi zijn in de Koninklijke Bibliotheek, Artis en Museum Boerhave. Zie ook Pieter Smit's “Hendrik Engel's Alphabetical List of Dutch Zoological Cabinets and Menageries”, Amsterdam 1986. De eerste keer dat ik, Carel C.E. d'Engelbronner (1933) van dit kabinet hoorde was in een brief van Kolonel P. Six RMWO die mij schreef dat hij in zijn familie archief had gevonden dat er een uitgebreid contact tussen zijn en mijn voorvader was geweest.
Carel woonde aan de Keizersgracht. Het huis is tegenwoordig in drie huizen gesplitst, het hoofddeel is nu nummer 730. In 1761 kocht Carel de buitenplaats “De bonte Os” aan de Haarlemmertrekvaart in Sloterdijk. Deze eerste Hollandse d'Engelbronner was al direct een Oranje klant en later bij de viering van de 40ste verjaardag van Stadhouder Willem V in 1788 was zijn hele huis op de Keizersgracht versierd en 's avonds met vetpotjes verlicht, waarvan een grote gravure bestaat (Atlas van Stolk nr.4967, gravure door B de Bakker naar pentekening van A Zurcher).
In 1774 trad hij in het huwelijk met een aangetrouwde nicht Clara Geselschap die al na een paar maanden overleed. Hij hertrouwde in 1777 met de Nijmeegse Maria Elisabeth van Oven, geboren in 1759 op het kasteel De Kinkelenburg te Bemmel. Zij was toen zij trouwde net 18 jaar oud, terwijl hij al 41 was! Het huwelijk werd gezegend met twee zoons.
Over het gezin d'Engelbronner weten wij bijzonder veel dankzij het uitgebreide dagboek van Nina, de dochter van zijn broer Johann d'Aubigny von Engelbronner in Kassel, die met haar zuster Emilie van Juni 1790 tot Sept 1791 bij haar Amsterdamse familie logeerde. Van dit in het Frans geschreven dagboek “Journal du voyage d'Hollande 1790” is een vertaling opgenomen in het in 2001 verschenen boek over Nina “ Niet zo erg Hollands” van H. Metzelaar en E.R. d'Engelbronner (Verloren, 2001, Hilversum). Nina en Emilie maakten met Oom Carel en Tante Mietje reizen door de provincies Holland en Utrecht en bezochten zelfs de vloot op de reede bij Texel. Het dagboek geeft een goed beeld van het leven in Holland in die tijd.
Vader Carel onderwees zelf zijn zoons o.a. in Latijn, Grieks, Frans en Logica, totdat zij werden toegelaten tot het Athenaeum Illustre, de voorgangster van de huidige Universiteit van Amsterdam. Een belangrijk mentor van zijn zoons werd toen de hoogleraar Rechtswetenschappen Prof. Henrik Constantijn Cras (1739-1820).
Mietje ging, enige jaren na het overlijden van Carel in 1802, bij haar oudste zoon inwonen. Haar jongste zoon Johan stierf in 1819. Zij verhuisde in 1821 weer naar Amsterdam, waar zij woonde in het Deutzenhofje. Mietje overleed in 1833, bijna 75 jaar oud.

Carl Clemens Elias (Elias) ENGELBRONNER and Clara Agnes GESELSCHAP obtained a marriage license on 11 Mar 1764 in Kleef, Nordrhein Westfalen, DE. Clara Agnes GESELSCHAP¹ (daughter of Johann Carl GESELSCHAP and Judith BIBEN) was born on 13 Feb 1746 in Kleef, Nordrhein Westfalen, DE. She died before 1777.

Carl Clemens Elias (Elias) ENGELBRONNER and Maria Elisabeth (Mietje) VAN OVEN obtained a marriage license on 23 Jun 1777 in Nijmegen, GE, NL. They were married on 4 Jul 1777 in Bemmel, GE, NL.² Maria Elisabeth (Mietje) VAN OVEN¹ (daughter of Mr. Carel Christiaan VAN OVEN and Barbara Elisabeth VAN DER PORTZEN) was born on 21 Mar 1759 in Nijmegen, GE, NL. She died on 11 Oct 1833 in Amsterdam, NH, NL. Carl Clemens Elias (Elias) ENGELBRONNER and Maria Elisabeth (Mietje) VAN OVEN had the following children:

+125	i.	Mr. Elias Carel (d') ENGELBRONNER.
+126	ii.	Dr. Mr. Jan Coenraad (d') ENGELBRONNER.